Paturpat: “Produktu naturala egiten dugu, patatarekin errezetak egitean denbora eta kostuak murriztea lortzen duena”

Elikadura-kontsumoaren joera berriek eragin zuten Paturpat 2016an sortzea, patata oinarri hartuta prestatzeko errazak, elikagarriak eta osasungarriak diren produktuak ekoizteko jaio zena. 2024. urte honetan, Euskadiko Elikagaien Berrikuntzarako Sarietan izan zen saritua, Merkatuko Berrikuntza kategorian. Koldo López de Robles gerentearen ustez, spin-off honen izaeraren berezko zatia da "berrikuntza, etengabeko hobekuntza eta produktu berrien garapena". Udapa kooperatibaren I+G+B proiektu batetik sortu zen spin-off hori.    

Nola jaio zen Paturpat?    

Langile propioekin ikerketa-lan handia egin ondoren, eta nekazaritzako elikagaien sektoreko erreferentziazko zentro teknologikoen laguntza jaso ondoren. Paturpat-ek patata-oinarria duten produktuak garatzen ditu orain, bosgarren gamaren barruan kontsumitzeko prest daudenak. Horrela, Udapako filialak produktu natural bat egiten du, ez kontserbatzailerik ez koloratzailerik ez duena, eta balio erantsi handiari esker, patata duen edozein errezeta egiteko denbora eta kostuak jaisteko aukera ematen duena.    

Urte hauetan, zer bilakaera izan du Paturpat-en jarduerak?    

Kooperatibaren ibilera hasieratik markatu duen berezitasun nagusietako bat kooperatibaren bilakaera azkarra da. Ezarri eta urtebetera, 2017an, Paturpat herrialdeko supermerkatuetan sartu zen, hutsean ontziratutako eta lurrunetan prestatutako patata-mozketa ezberdinez osatutako produktu-sorta berriarekin.    

Aldi berean, industrian eta Horeca kanalean ere lekua hartzen hasi zen, formatu handiagoekin eta erreferentzia aukera zabalagoarekin. Produktuek oso harrera ona izan zuten sektore horietan, balio erantsi handia zutelako, eta kalitate sentsorial eta nutritibo handia zutenez, etxeko emaitza naturala lortzen zuten. Horregatik, urte horren amaieran, kooperatibak Lanzadera saria jaso zuen Fruit Attraction azokan, Estatuko fruta eta barazkien azokarik ospetsuenean, barazkien sektoreko berrikuntza- eta ekintzailetza-proiekturik onena izateagatik.   

Produktua pixkanaka merkatuan lortzen ari zen arrakasta ikusita, Paturpat bere produktuen katalogoa zabaltzen hasi zen, bertan patatez gain beste osagai eta gozagarri batzuk zituzten erreferentzia landuagoak sartuz. Pandemiak eta ostalaritzaren itxierak hazkunde-planak geldiarazi zituzten, baina enpresak krisi honetan ikasitako guztia sendotuta ateratzea lortu zuen eta, 3 milioi euro baino gehiagoko inbertsioaren bidez, bere bigarren ekoizpen-lerroa instalatu zuen.    

Zerk nabarmentzen du Paturpat sektorean?   

Nik esango nuke, alde batetik, Paturpat nabarmendu egiten dela, bai garatu duen elaborazio-prozesuagatik, bai lortu duen azken produktuagatik. Izan ere, tenperatura baxuan hutsean lurrunetan egosten bada, produktuek etxean eta modu naturalean prestatutako produktuen ehundura, zaporea eta usaina mantentzen dituzte. Gainera, 60 eguneko balio-bizitza lortzen dute hotzean, kalitatea kaltetu gabe, eta ireki ondoren 48 ordura arte irauten dute. Beste berezitasun nagusietako bat balio kooperatiboak dira. Balio horiek giza faktoreak eguneroko bizitzan duen garrantzia, iraunkortasunaren eta ekonomia zirkularraren printzipioen garrantzia eta berrikuntzaren aldeko apustu etengabea azpimarratzen dituzte.    

Paturpat saritu dute berriki Euskadiko Elikadura Berrikuntzaren Sarietan. Zerk eragin zuen epaimahaiaren erabakia?    

Epaimahaikideen arabera, Paturpaten sorrerak eragin ekonomiko nabarmena izan du. Oso denbora laburrean enplegua sortu eta enpresa-hazkundea lortu izanak erakutsi du hori. Udaparen filialak merkatu-aukera berriak identifikatzeko gaitasuna erakutsi du, elikagaien industriaren sektorean eta Horeca kanalean nahiz retail-ean duen presentzia hedatuz. Gainera, ekoizpen-prozesuan, elikagaiak alferrik galtzea saihesten da: nahiz eta elikagarriak izan, kontsumitzaileek eskatzen dituzten estandar estetikoak betetzen ez dituztelako supermerkatuetan saltzeko aukeratzen ez diren tuberkuluei balioa gehitzen zaie.   

Nolakoa da Udapak eta Paturpatek berrikuntzan egiten duten lana?  

Teknologia eta berrikuntza beti izan dira funtsezko bi tresna Paturpat-en matrizea bultzatzeko, haren eraginkortasuna eta oparotasuna maximizatzeko, eta, horregatik, Arabako kooperatibak aktiboki lan egiten du pataten ekoizpena, kontserbazioa eta kontsumoa bultzatzen eta hobetzen lagunduko duten I+G proiektu desberdinen garapenean.  

 2018. urteaz geroztik, adibidez, Udapa Neiker Zentro Teknologikoarekin elkarlanean aritzen da, laborantza-eremuetara, aldaketa meteorologikoetara eta merkatuaren eskarietara hobeto egokitzen diren patata-barietate berriak sortuz. Era berean, zehaztasuneko nekazaritzako hainbat proiektu egiten ditu, besteak beste, laborantza-finka ezberdinetan patataren ekoizpena aurreikustea, ongarritzea digitalizatzea eta ureztatzeko uraren kudeaketa hobetzea helburu dutenak.

Ezin dugu ahaztu Paturpat spin-off bat dela, Udapako I+G+b proiektu batetik sortua, eta, beraz, berrikuntza, etengabeko hobekuntza eta produktu berrien garapena bere izaeraren parte intrintsekoa dira. Horregatik, kooperatibak etengabe garatzen ditu soluzio eta plater berriak, betiere patata oinarri hartuta, bai bere ekimenez, bai bezeroek eskatuta. Horrela, gaur egun kooperatibak 35 erreferentzia desberdin ditu bere katalogoan. Baina erreferentzia berriak egiteko fasean berritzeaz gain, ekoizpen-prozesu osoan zehar ere berritzen du, azken sorkuntzako teknologia txertatuz eta ekonomia zirkularraren arloan sakontzen jarraitzeko aukera emango dioten prozesuak instalatuz.  

Proiekturik zerumugan?  

Une honetan, Paturpatek 10 milioi euro baino gehiago inbertitu berri ditu Jundizko industrialdean dituen instalazioak egokitzeko eta hirugarren ekoizpen-lerroa ezartzeko. Horri esker, fabrika-ahalmena handitu eta osagai eta gozagarri gehiago dituzten erreferentzia berriak egin ahal izango ditu.   

Aldi berean, kooperatiba Brilian izeneko ekonomia zirkularreko europar proiektu batean parte hartzen ari da. Proiektu horren bidez, patatak eraldatzeko prozesuan erabilitako uren almidoia eta kalitate faltagatik baztertutako tuberkulu zatiak berreskuratzeko sistema bat egokitu da berriki. Almidoia berreskuratu ondoren, horri balioa gehitzeko aukera aztertzen ari dira, beste industria batzuetan lehengai gisa erabiltzeko, kosmetikan edo plastikoen fabrikazioan, esaterako.   

Zer asmo ditu enpresak etorkizunerako?  

Etorkizunari begira, Paturpat-ek merkatuan sendotzen jarraitu nahi du, bosgarren gamako patataz egindako produktuen elaborazioan lehiakorra izateko prestatzen, eta merkatuaren joerei oso adi jarraituko du, kontsumitzaileen beharrak eta eskaerak betetzen jarraitu ahal izateko.  

SPRI Taldeak euskal enpresen I+G bultzatzen du tresnekin, aktiboekin, laguntzekin, lantalde eta aliantzekin, ikerketa sustatzeko eta teknologia berriak sortzeko. Elkartek, Emaitek edo Hazitek bezalako I+Grako laguntza programak kontsulta itzazu.